درک عبارت سایکل چیست و یافتن پاسخ سوال «چرخه بازار چیست؟» یکی از اصول مهم تحلیل تکنیکال بوده و نقش مهمی در موفقیت معاملهگران ایفا میکند. اغلب تغییرات قیمت در بازارهای مالی، در قالب چرخههای مشخصی ظاهر میشوند که از الگوها و روندهای تکراری پیروی میکنند. شناخت و تحلیل این چرخهها میتواند به معاملهگران کمک کند تا تصمیمهای آگاهانه بگیرند و از فرصتهای موجود در بازار بهرهبرداری کنند. چرخههای بازار نه تنها بازتابی از رفتار جمعی سرمایهگذاران هستند، بلکه بهعنوان ابزاری برای پیشبینی آینده نیز عمل میکنند. در این مقاله از ترندو، ابتدا مفهوم چرخه بازار و اهمیت آن در تحلیل تکنیکال بررسی میشود. سپس با معرفی فازهای مختلف چرخه بازار و نشانههای تأیید هر فاز، تلاش میکنیم به درک بهتری از نحوه رفتار بازار برسید. با ما همراه باشید تا یکی ابزارهای کاربردی در بازارهای مالی را در اختیار بگیرید.
سایکل چیست | چرخه بازار چیست؟
در بازارهای مالی روندهای تکرارشوندهای وجود دارند که آنها را چرخههای بازار مینامیم و اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم سایکل چیست، همین چرخههای بازار است. دستیابی به درک کامل از چرخههای بازار مالی و فازهای مختلف آنها، امری بسیار حیاتی است. برخی از چرخههای بازار مالی، الگوهایی قوی از تغییرات قیمت داراییها است که به ما نشان میدهند بازارهای مالی در چه فاز و مرحلهای قرار دارند. برخی دیگر از چرخهها مربوط به رشد یا رکود اقتصادی است. برای مثال یکی از چرخههای معروف، چرخههای چهارساله قیمت بیت کوین است که معمولاً بعد از هاوینگ رخ میدهد و سودهای بسیاری خوبی به معاملهگران میدهد. در این مقاله به معرفی چرخههای قیمتی بازارهای مالی میپردازیم. به زبان ساده به فاصله بین دو کف یا دو سقف ماژور قیمتی یک چرخه میگوییم. این چرخهها شامل چهار فاز میباشند که به ترتیب انباشت، صعود، توزیع و نزول نام دارند. در ادامه، به بررسی کامل این چرخهها و نقش هر یک از فازها خواهیم پرداخت.
تفاوت روند و چرخه بازار چیست؟
روند (Trend) و چرخه بازار (Market Cycle) دو مفهوم مرتبط اما متفاوت در تحلیل هستند. روند به جهت غالب حرکت قیمت در یک دوره اشاره دارد: صعودی (سقفهای بالاتر و کفهای بالاتر)، نزولی (سقفهای پایینتر و کفهای پایینتر) یا رنج. اما چرخه بازار ساختار کلیتر و تکرارشونده است که شامل چهار فاز انباشت، صعود، توزیع و نزول میشود. اساس آن بر روش وایکوف پایبند است. در واقع روند بخشی از چرخه است؛ مثلاً فاز صعود برابر روند بولیش است، اما چرخه کامل شامل دورههای رنج (انباشت/توزیع) نیز میگردد که روند مشخصی ندارند. پس روند کوتاهمدت و جهتدار است اما چرخه بلندمدت و متناوب. درک این تفاوت کمک میکند تا در روند معامله کنید و از چرخه برای استراتژی بلندمدت استفاده نمایید.
انواع فازها در چرخه بازار
همانطور که بیان شد، یک سایکل یا چرخه کامل در بازارهای مالی و بازار فارکس، از فازهای زیر تشکیل شده است.
- فاز انباشت (Accumulation)
- فاز صعود (Rally)
- فاز توزیع (Distribution)
- فاز نزول (Decline)
این نوع تقسیمبندی و این دیدگاه را اولین بار میتوان در سبک معاملاتی وایکوف مشاهده کرد. بههمین دلیل توصیه میشود مطالعاتی در زمینه معنی سایکل در ترید و چرخه معاملاتی وایکوف داشته باشید.
فاز انباشت (Accumulation)
در این فاز، یک دارایی کف قیمتی جدیدی ثبت میکند و اکثر سرمایهگذاران از قیمت پایین داراییها را خریداری میکنند. انباشت به طور کلی در دورههایی بعد از یک بازار نزولی رخ میدهد. به یاد داشته باشید که فاز انباشت یک دوره زمانی کوتاه نیست و حتی میتواند چندین ماه طول بکشد. در این دوره، قیمت داراییها به حداقل میرسد و سرمایهگذاران حرفهای با بررسیهای فاندامنتال مختلف در قیمت موردِنظر خود، همواره وارد معامله خرید میشوند و تا جایی که میتوانند سرمایهگذاری میکنند. اما معاملهگران خرد و مبتدی از آنجایی که صبر و تجربه کافی را ندارند، معاملات متعددی در این فاز انجام داده و معمولاً نیز یک برایند منفی ایجاد میکنند.
حتما بخوانید :
در فاز انباشت شما باید به دقت بازار را تحلیل کرده و داراییها را مورد ارزیابی قرار دهید. چون فاز انباشت به راحتی قابل تشخیص نیست و معمولاً نمیتوان از نقطه شروع آن متوجه وقوع این فاز شد. نکتهای که باید به آن بسیار توجه کنید خرید دارایی در زمان مناسب و کمترین قیمت ممکن است، جایی که قیمت دارایی از ارزش واقعی آن بسیار پایینتر است. در دورههای انباشت طولانی، گاهی قیمت پس از یک رنج فرسایشی در آخر دوره، یک کف قیمتی ساخته و با ایجاد ترس تمام معاملهگران را مجبور به فروش کرده و پس از آن با یک روند صعودی قوی تمام معاملهگران مبتدی را جا میگذارد.
فاز صعود (Rally)
فاز صعود دومین فاز در چرخههای بازار است. در این فاز، بازار به سرعت رشد میکند و قیمت داراییها به شدت افزایش مییابد. این فاز به عنوان دورهای از رشد شدید در بازار شناخته میشود اما معمولاً معاملهگران مبتدی از سود بازار بینصیب میمانند و تنها معاملهگران حرفهای میتوانند بخشی از سود این فاز را کسب کنند. در واقع تنها کسانی سود میکنند که در فاز انباشت اقدام به خرید کرده باشند و صبر زیادی هم داشته باشند.
حتما بخوانید :
مزایا و معایب اندیکاتور سوپر ترند ؟
مهمترین نکته برای معاملهگرانی که در فاز صعود وارد میشوند، رعایت مدیریت ریسک و پایبندی به آن است. زیرا با افزایش قیمت داراییها در هر قسمت از این دوره تعدادی از افراد، از معامله خارج میشوند و اصطلاحاً سیو سود میکنند، این امر میتواند منجر به اصلاحات عمیقی در طول روند صعودی شود.
فاز توزیع (Distribution)
فاز توزیع، سومین فاز در چرخه قیمتی بازار است. در این فاز، بازار به اوج خود میرسد و پشت سر هم سقفهای قیمتی جدیدی را ثبت میکند. کسانی که از فاز صعود با بازار همراه بودهاند، در این فاز، بیشترین سود را به دست میآورند. اما در این فاز، ممکن است بسیاری از معاملهگران فریب خورده و در سقف قیمتی، وارد معاملات خرید شوند که در ادامه متحمل ضررهای سنگینی خواهند شد. زیرا در این فاز امید کاذب و طمع در بازار زیاد شده و معاملهگران بیتجربه زیادی را در این فاز، وارد معاملات خرید میشوند.
برای معاملهگری حرفهای، شما باید معیارهای خروج از بازار را نیز آموزش ببینند. به یاد داشته باشید که تنها نقطه ورود مهم نیست، نقطه خروج از بازار نیز اهمیت بسیاری دارد. بازارهای مالی همواره بعد از هر حرکت صعودی یا نزولی قوی، حرکت اصلاحی را شروع میکنند و قرار نیست تا ابد یک روند صعودی یا نزولی ادامه داشته شد. خطاهای معاملاتی آشکار در بازارهای مالی، مانند سیو سود نکردن یا عدم رعایت مدیریت ریسک در این فاز از بازار، میتواند ضربههای سنگینی به معاملهگران بزند.
حتما بخوانید :
خطاهای معاملاتی فاحش در فارکس و بازارهای مالی که سرمایه شما را بر باد میدهند
فاز نزول (Decline)
فاز نزول، چهارمین و آخرین فاز در سایکل بازار است. در این فاز، بازار دچار کاهش قیمت داراییها و سهام میشود و با فروش سنگین توسط سرمایهگذاران و موسسات بزرگ مالی همراه است. این فاز به عنوان دورهای از افت قیمتها و افت شدید شاخصهای اصلی بازار شناخته میشود.
در این فاز چیزی که معاملهگران را میتواند نجات دهد، رعایت حد ضرر روزانه و ماهانه است. برخی از معاملهگران در این فاز تلاش میکنند تا حرکتهای اصلاحی صعودی بازار را معامله کنند، که این امر ریسک بالایی دارد و به هیچوجه توصیه نمیشود. بهترین راه این است که در صورت امکان، شما وارد معاملات فروش (Short) شوید تا بتوانید در جهت روند نزولی سود کسب کنید و معنی سایکل در ترید را به کار ببندید.
. اما توجه داشته باشید که برای حفاظت از سرمایه خود در این فاز، باید برنامه و استراتژی معاملاتی منسجمی داشته باشید.
خطاهای رایج معاملهگران در هر چرخه از بازار
معاملهگران در هر فاز از چرخه بازار، به دلیل مسائل روانی و عدم رعایت اصول، ممکن است خطاهایی مرتکب شوند که اغلب منجر به ضررهای قابل توجه گردد. این خطاها با علم به اینکه سایکل در ترید چیست قابل جبران هستند. در ادامه، مهمترین خطا در هر فاز را بررسی میکنیم:
عدم صبر و ورود زودهنگام در فاز انباشت:
بسیاری از معاملهگران بدون صبر برای تأیید کامل فاز انباشت (مثل افزایش حجم یا breakout از رنج) زود وارد موقعیت میشوند و در دام استاپهانت نهنگها میافتند. مثلاً خرید در کف کاذب بدون تأیید RSI بالای ۳۰ یا حجم بالا، میتواند به ضرر ۱۰-۱۵ درصدی منجر شود و معاملهگر را از ادامه چرخه خارج کند.
طمع و نگه داشتن بیش از حد موقعیت در فاز صعود:
در مرحله markup، معاملهگران اغلب حد سود تعیینشده را نادیده گرفته و موقعیت را بیش از حد نگه میدارند، امیدوار به ادامه روند. این طمع باعث میشود اصلاح را تجربه کنند و سود بهدستآمده را از دست بدهند.
ترس از دست دادن و ورود دیرهنگام در فاز توزیع:
ترس از دست دادن فرصت (FOMO) باعث میشود معاملهگران در اواخر فاز توزیع و نزدیک سقف و معمولاً با اهرم بالا وارد شوند. خرید در شرایط اشباع خرید (RSI بالای ۸۰) اغلب با ریزش شدید همراه است و ضررهای سنگین ایجاد میکند.
انکار روند و میانگینگیری ضرر در فاز نزول:
در مرحله markdown، شایعترین خطا انکار روند نزولی و امید به بازگشت است. مثلاً افزودن به پوزیشن شورتگیر در ریزش قوی بدون مدیریت ریسک، منجر به کال مارجین میشود.
این خطاها عمدتاً ریشه روانی دارند و با رعایت مدیریت ریسک و استفاده از ژورنال معاملاتی و پایبندی به پلن، قابل پیشگیری هستند.
نشانههای تأیید هر فاز در چرخه بازار
در مواقعی از بازار مشاهده میکنیم که قیمت نسبت به اخبار و دادههای اقتصادی واکنش نشان نمیدهد، در واقع بازار برخلاف پیشبینیهای معمول حرکت میکند. این مسئله اولین نشانه از فاز انباشت یا فاز توزیع است. با مشاهده این اتفاق، باید به روند بازار مشکوک شد و معاملات را مدیریت کرد. یکی دیگر از نشانههای این فازها، استاپخوردنهای متوالی تریدرها است. حتی بهترین استراتژیها نیز در این فازها جوابگو نیستند و معاملهگران خرد زیادی در این فازها دچار کلافگی و سرخوردگی میشوند؛ زیرا بزرگان بازار برای تغییر جهت بازار (خروج (توزیع) یا ورود (انباشت)) نیاز به حجم زیادی از نقدینگی دارند که این امر تنها در طول زمان و با قربانیشدن معاملهگران کمتجربه امکانپذیر است.
نشانه دیگری که مهر تأییدی بر وقوع این دو فاز است، حس امیدواری یا ناامیدی شدید در بازار است. این حس با ترس و طمع تفاوت دارد. نقطهای در بازار وجود دارد که میزان امیدواری به سقف رسیده است، در واقع بازار و پولهای بزرگ با القای این حس به معاملهگران، آنها را تحریک به خرید میکنند، برای تشخیص این موقعیت باید تجربه زیادی داشت. نقطه مقابل این مسئله، حس ناامیدی شدید در فاز نزول است. پس با دانستن این نشانهها میتوانید در تشخیص فازهای توزیع و انباشت موفق عمل کنید یا حداقل زودتر متوجه شوید و سود خود را از بازار خارج کنید.
ابزارهای تشخیص سایکل بازار و روش استفاده
تشخیص چرخه بازار یکی از کلیدیترین مهارتها در تحلیل تکنیکال است و ابزارهای متنوعی برای شناسایی فازهای انباشت، صعود، توزیع و نزول وجود دارد. اندیکاتور RSI یکی از پرکاربردترین ابزارهاست؛ وقتی RSI زیر ۳۰ باشد، نشاندهنده اشباع فروش و احتمال ورود به فاز انباشت است، در حالی که بالای ۷۰ اشباع خرید و نزدیک به فاز توزیع را سیگنال میدهد. مثلاً در جفت ارز EUR/USD، اگر RSI در تایم فریم روزانه به ۲۵ برسد و قیمت در محدوده حمایتی رنج بزند، میتوان انتظار شروع انباشت را داشت.
اندیکاتور MACD نیز برای تشخیص واگراییها مفید است؛ واگرایی مثبت در کف قیمتها سیگنال انباشت میدهد. همچنین حجم معاملات ابزار دیگری برای تشخیص سایکل بازار است. افزایش حجم در breakout از رنج، فاز صعود را تایید میکند. مثلاً اگر حجم در فاز انباشت ۵۰ درصد بالاتر از میانگین ۳۰ روزه باشد، قدرت نهنگها در جمعآوری را نشان میدهد. ترکیب این ابزارها با روش وایکوف بهترین نتیجه را میدهد: ابتدا رنج بودن بازار را شناسایی کنید، سپس با حجم و RSI فاز را تأیید نمایید. این رویکرد دادهمحور، احتمال خطا را کاهش میدهد و به معاملهگران کمک میکند تا در نقاط بهینه وارد شوند.
کاربرد چرخههای زمانی در تحلیل تکنیکال
درک چرخههای بازار و تأثیر آنها بر رفتار قیمت از عوامل موثر در تقویت تحلیل تکنیکال معاملهگران است. اولین قدم برای استفاده از چرخههای بازار در تحلیل تکنیکال، تشخیص فازهای مختلف آن است که در طول مقاله به تفصیل آنها را بیان کردیم. بعد از اینکه تشخیص دادید در کدام فاز از چرخه بازار هستید، میتوانید با استفاده از الگوهای کندلی بهترین زمان ورود و خروج را در ابتدا و انتهای فازهای صعودی و نزولی را به دست آورید. همچنین میتوانید با استفاده از اندیکاتورهای مشهوری مانند RSI یا MACD تحلیل خود را بهینه کنید. این اندیکاتورها به شما کمک میکنند که پایان فازهای توزیع یا انباشت را در نواحی اشباع خرید یا اشباع فروش زودتر شناسایی کنید. اگر در سبک پرایس اکشن نیز مهارت داشته باشید با داشتن آگاهی نسبت به چرخههای بازار میتوانید اردر بلاکها (Order Blocks) را در سقف یا کفهای قیمتی شناسایی کرده و در آن نواحی، منتظر تأییدیه برای ورود به معامله باشید. این سبک از تحلیل بهویژه سبکهای اسمارت مانی و RTM، برای تریدرهای کوتاهمدت بسیار کاربردی بوده و در پیداکردن نقاط عطف و چرخش فازها کمک بسیاری به آنها میکند.
تاثیر تایم فریم در تشخیص سایکل بازار
تایم فریم نقش حیاتی در تشخیص دقیق سایکل بازار ایفا میکند، زیرا هر بازه زمانی دید متفاوتی ارائه میدهد. در تایم فریمهای پایین، نویز زیاد است و چرخههای کوچک (میکرو سایکل) دیده میشوند که اغلب اصلاحات کوتاهمدت هستند. در مقابل، تایم فریمهای بالاتر چرخه اصلی بازار را واضحتر نشان میدهند. پس برای نتیجه بهتر، تحلیل مولتی تایم فریم توصیه میشود: ابتدا تایم فریم بالاتر برای شناسایی فاز کلی و سپس تایم پایینتر برای ورود دقیق.
به طور مثال اگر در تایم فریم روزانه RSI در محدوده ۳۵ و حجم متوسط باشد، و در هفتگی RSI در حدود ۲۵ باشد، احتمال فاز انباشت بالاست و میتوان با ریسک کم پوزیشن لانگ گرفت و انتظار سود ۳-۵ برابری در صعود بعدی داشت.
استراتژیهای معاملاتی مبتنی بر چرخههای بازار
چرخههای بازار نه تنها الگوهایی از تغییرات قیمت را نمایش میدهند، بلکه بهعنوان ابزاری کلیدی برای طراحی و اجرای استراتژیهای معاملاتی موفق شناخته میشوند. هر یک از فازهای چرخه بازار (انباشت، صعود، توزیع و نزول) فرصتها و چالشهای منحصربهفردی را برای معاملهگران فراهم میکنند. شناخت این فازها و بهرهگیری از آنها بهطور مؤثر میتواند به سودآوری پایدار در بازار کمک کند. در ادامه، یک استراتژی معاملاتی مبتنی بر چرخههای بازار معرفی و توضیح داده میشود. همچنین توجه داشته باشید که استراتژیهای معاملاتی مبتنی بر چرخههای بازار نیازمند درک عمیق از رفتار بازار، تحلیل فاندامنتال و تحلیل تکنیکال هستند و شما باید ضمن تطبیق این استراتژیها با شرایط خاص بازار، مدیریت ریسک را در اولویت قرار دهید.
استراتژی خرید در فاز انباشت (Accumulation)
همانطور که گفتیم فاز انباشت معمولاً پس از یک روند نزولی بلندمدت شکل میگیرد و به دورهای اشاره دارد که قیمتها در محدودهای ثابت و کمنوسان حرکت میکنند. در این مرحله، معاملهگران هوشمند به آرامی شروع به خرید دارایی میکنند، در حالی که احساسات بازار غالباً منفی است. از نشانههای این رویداد میتوان به افزایش حجم معاملات در نزدیکی سطوح حمایت و مقاومت اشاره کرد. همچنین شما میتوانید با استفاده از ابزارهایی مانند شاخص قدرت نسبی (RSI) برای شناسایی شرایط اشباع فروش استفاده کنید.
برای مثال همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید، بازار مدتها در فاز انباشت بوده و با ثبت آخرین کف که باعث نگرانی و خروج اکثر معاملهگران مبتدی شده است، پس از ثبت حجم معاملاتی زیادی، روند پرقدرت صعودی خود را آغاز کرده است:
سخن پایانی
سایکل یا چرخههای بازار (فازهای انباشت، صعود، توزیع و نزول) بخش مهمی از دنیای مالی و سرمایهگذاری را شکل میدهند. درک عمیق از این سایکلها و نقش هر فاز در آنها میتواند به معاملهگران کمک کند تا تصمیمات بهتری برای سرمایهگذاری خود بگیرند. همچنین، مدیریت ریسک و تحلیل دقیق بازار در هر فاز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به عبارت دیگر، موفقیت در بازارهای مالی به دانش و برنامهریزی دقیقی نیاز دارد.
